Portefeuillehouder(s): Baerveldt, Groothuismink, Hamming, Noordzij, Slegers
Programmadoelstelling en de rol van de gemeente
Zaanstad wil een stad zijn waar iedereen zich thuis voelt: jong en oud, met welke afkomst of achtergrond dan ook. Bij de snelle ontwikkeling en verstedelijking van onze stad is het belangrijk te waarborgen dat oude én nieuwe wijken uitnodigen tot ontmoeting en actief meedoen. Zo is Zaanstad een stad waar jong en oud zich kunnen ontwikkelen, gezond en prettig samen leven. |
---|
Voortgang 2022
Gevolgen van de recente ontwikkelingen in Oekraïne
Door de oorlog in Oekraïne zijn miljoenen Oekraïners op de vlucht. Een deel komt ook naar Nederland en Zaanstad. Nederland bereidt zich voor op de opvang van 50.000 vluchtelingen. De veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland heeft de opdracht gekregen hier 2000 mensen van op te vangen. We houden er rekening mee dat deze opdracht groter kan worden als de stroom vluchtelingen groter is. Tijdens de huidige woningencrisis is dit nog moeilijker. Omdat er geen woningen beschikbaar zijn, moeten we op zoek naar andere manieren om de vluchtelingen op te vangen. De veiligheidsregio heeft de crisisnoodopvang op zich genomen en organiseert een Hub voor de regio in Wormer. Hier komen vluchtelingen in onze regio aan. We registreren deze mensen en brengen ze binnen 24 uur naar een plek in de regio.
- Opvanglocaties voor korte, middellange en lange termijn
Zaanstad is gestart met de opvang van vluchtelingen in hotels. Bijna alle hotelketens in de Zaanstreek hebben hieraan meegewerkt. Dit heeft de eerste nood opgevangen, maar was met de start van het toeristenseizoen niet langer mogelijk. Daarom hebben we samen met Taets tot 1 mei op het Hembrugterrein in een evenementenhal een korte termijn opvang georganiseerd. In de tussentijd werken we nu hard aan middellange (6 - 24 maanden) en lange termijn (2 tot 15 jaar) oplossingen.
De middellange termijn oplossingen moeten zoveel mogelijk 1 mei klaar zijn. Hierbij zal het vooral gaan om:
- cruiseschepen
- woonruimte in afwachting van sloopplannen en
- door dunne wanden gedeelde slaapunits met stapelbedden en gedeelde sanitaire voorzieningen in bestaande gebouwen.
Meer duurzame woonvormen zoals woonunits in kantoorgebouwen of kant en klare cabins als tijdelijke woningen, vragen meer voorbereidingstijd. Denk aan het aanleggen van nutsvoorzieningen, ruimtelijke procedures en het verbouwen van panden.
We houden momenteel een lijst van mogelijk denkbare locaties bij. Deze sorteren we op haalbaarheid voor wonen. Op de haalbare locaties bereiden we een integraal advies voor voor welke doelgroepen (jongeren, statushouders, daklozen, Oekraïense vluchtelingen) de verschillende locaties inzetbaar zijn. Dit helpt om een goede bestuurlijke afweging te maken. We richten de locaties die we ontwikkelen voor langere termijnopvang voor Oekraïense vluchtelingen als het even kan zo in dat ze daarna ook voor andere doelgroepen inzetbaar zijn. Op deze manier kan deze crisis, in de toekomst kansen bieden voor verschillende groepen inwoners van Zaanstad.
- Maatschappelijk initiatief voor vluchtelingen uit Oekraïne
Net als voor de vluchtelingen die het COA opvangt, staan ook voor de Oekraïense vluchtelingen grote groepen Zaankanters op om te helpen: met goederen, donaties en als vrijwilliger. De kleine Zaans-Oekraïense en Zaans-Russische gemeenschappen spelen een speciale rol bij de eerste opvang en het bieden van een warm welkom in Zaanstad. Zij helpen met vertalen, vertellen over culturele overeenkomsten en verschillen en delen de belangrijkste behoeften met de gemeente.
Net als rond de boten in Achtersluispolder van het COA zorgt De Sluis en wijkmanagement voor een coördinatie van alle maatschappelijke initiatief. Samen met De Sluis, culturele en sportorganisaties werken we aan passende dagbesteding. Hierbij speelt het Leger des heils samen met vluchtelingen zelf ook een belangrijke rol als het gaat om activiteiten in Taets.
De gemeente heeft de taken van communicatie met de omgeving rond (tijdelijke) opvanglocaties, coördinatie rondom vrijwilligersactiviteiten en relatiemanagement voor contacten met de Oekraïense gemeenschap.
Verschillende Zaanse inwoners hebben hun huis open gesteld voor de vluchtelingen en vangen bij hen thuis mensen op. Er hebben zich ook bij Takecarebnb mensen aangemeld. Het organiseren en matchen van opvanggezinnen met vluchtelingen vraagt een zorgvuldig proces. De organisaties die dat normaal verzorgen konden de plotselinge toestroom van vraag en aanbod niet meteen aan. Inmiddels zijn Takecarebnb, Rode Kruis en Vluchtelingenwerk druk bezig met opschalen van de organisatie en verwachten we dat snel van start kunnen gaan met de matching in Zaanstad. De mensen die nu al vluchtelingen opvangen kunnen gebruik maken van het centrale informatiepunt van de gemeente voor hun vragen. Deze groep is als eerste ingeschreven in de gemeentelijke basisregistratie. Zo kunnen we makkelijker met hen in contact komen.
- Voorzieningen voor vluchtelingen uit Oekraïne
Veel vluchtelingen uit Oekraïne ontbreekt het aan toegang tot bankrekeningen, verzekering in het buitenland en een deel heeft ook geen paspoort. Op basis van nieuwe Europese regelgeving, hebben de Oekraïense vluchtelingen een vergelijkbare status gekregen als inwoners uit de EU-landen. Maar in veel gevallen zijn er net even andere speciale en afwijkende regelingen nodig. Veel werkprocessen moeten aangepast worden, soms nog vooruitlopend op landelijke regelgeving. Dit leidt tot veel extra werk voor de sectoren Externe dienstverlening en Voorzieningen van het Maatschappelijk domein. Denk aan werkzaamheden als de leefgeldregeling, verstrekken van bankpasjes, verwijzen naar speciale verzekering, inschrijven in gemeentelijke basisadministratie. We trekken hiervoor extra mensen aan. Maar door personeelstekorten in verschillende sectoren, lukt dat niet altijd. Wachttijden in de dienstverlening rondom naturalisaties, huwelijken en paspoortaanvragen kunnen daarom ontstaan.
De schoolbesturen en kinderopvangorganisaties hebben samen met de gemeente gezorgd voor snelle opschaling van het nieuwkomersonderwijs. Voor de kinderopvang en kernschool was hiervoor een nieuw gebouw nodig. We hebben hiervoor de tijdelijke school aan de Panneroodstraat in gebruik genomen. Voor de kinderen van 12 jaar en ouder breidt de internationale schakelklas uit. Dat kan vooralsnog binnen de bestaande locatie op het Triascollege. Om te zorgen voor vervoer, starten we met een tijdelijke regeling voor leerlingenvervoer. Het gebruik van de OV-chipkaart zorgt op deze korte termijn voor praktische knelpunten. En voor het zorgen voor verkeers- en fietsles is meer tijd nodig. Bovendien moeten de leerlingen op korte termijn alweer verhuizen.
Naast onderwijs en andere voorzieningen is er ook zorg nodig. Op de locatie Taets verzorgt het Leger des Heils de coördinatie. In de hotels hebben de drie aanbieders van het sociaal wijkteam de zorg coördinatie onderling verdeeld over de verschillende hotels. Op de riviercruiseschepen verzorgt het Leger des Heils dit. De Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR) organiseert de huisartsenzorg.
- De kosten
Het Rijk heeft toegezegd de kosten voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen voor gemeenten te vergoeden. Daar gaan we in deze BURAP dan ook van uit. Een regeling daarvoor is nog in ontwikkeling. Vooruitlopend daarop registreren we alle kosten en uren die we voor de opvang en de voor de vluchtelingen noodzakelijke (extra) werkzaamheden. Zodra we nieuwe locaties voor de opvang op het oog hebben, informeren we het betrokken ministerie ambtelijk en bestuurlijk en stemmen met hen af over de kosten die we daarvoor zullen gaan maken.
Huisvesting vluchtelingen
In april 2022 hebben we besloten om de capaciteit voor de opvang het COA van vluchtelingen in de Achtersluispolder uit te breiden. Begin april door de tijdelijke aanleg van een schip dat in mei zal doorvaren naar Velsen. Daarna zal er naast het huidige pontonschip en tweede schip aanleggen waardoor er een opvangcapaciteit ontstaat van ongeveer 650 vluchtelingen. De kosten hiervoor vragen we terug bij het rijk.
Cultuur en media
In de begroting spraken we de hoop uit dat de culturele instellingen vanaf 2022 weer open konden zonder beperkende maatregelen door corona. In de praktijk bleek dat de sector pas half februari weer volledig open kon. Vooral bij de podiumkunsten merken we dat het publiek nog afwacht. De inkomsten zijn nog niet terug op het oude niveau. Geld van het Rijk zetten we via de coronareserve in voor herstel en transitie van de cultuursector.
Voor het Durghorstplantsoen hebben we het programma van eisen gemaakt. Hierin hebben we de keuze gemaakt voor de combinatie van de cultuurzaal en het buurthuis tot één cultureel-maatschappelijke voorziening. Deze combinatie heeft de grootste inhoudelijke en financiële voordelen. We werken aan een kredietvoorstel richting de raad.
Op advies van de raad hebben we De Orkaan aangewezen als lokale publieke media-instelling. Met RTVI Zaanstreek maken we afspraken over de afbouw van de subsidierelatie. Dat leidt tot eenmalige extra kosten.
Sport
In 2021 verwachtten we nog extra middelen voor uitvoering van vitaliteitsbeleid. Deze zien we niet terug bij de beleidsvoorstellen van het Rijk. Dat maakt extra inzet op preventie, bewegen en vitaliteit lastiger.
Het verlengen van de corona-maatregelen had grote invloed op de activiteiten van en de communicatiemogelijkheden met de sportverenigingen. Dit zorgt voor vertraging in de ontwikkeling van een nieuw beheermodel buitensport. In de tweede helft van 2022 bespreken we de nieuwe uitgangspunten voor beheer buitensportaccommodaties met de raad en de sportverenigingen. We willende mogelijkheden voor intensiever en meer open gebruik van één of meer sportaccommodaties onderzoeken. Dit pakken we op bij de uitvoering van het lokaal Sportakkoord.
De overspannen (bouw)markt heeft helaas grote invloed op de planningen en de budgetten van de aanleg van nieuwe sportaccommodaties. Bij de ontwikkelingen op het Hoornseveld konden we deze invloed beperkt houden en opvangen binnen de budgetten. Dit geldt niet voor de aanleg van het nieuwe zwembad de Slag. Bij het opstellen van de begroting gingen we bij deze planning nog uit van de start van de werkzaamheden in 2022. Die planning lijken we niet te halen door de financiële vraagstukken die we eerst moeten oplossen.
Onderwijshuisvesting
Voor zowel primair onderwijs (PO) als voortgezet onderwijs (VO) lopen de kosten op door indexaties (bouwkosten prijsstijgingen) en autonome wijzigingen (verhoging normbedragen).
Wat betreft het voortgezet onderwijs: de bouwkundig aannemer van de geplande renovatie van het Sint Michael College is failliet gegaan. Dit zal leiden tot vertraging van de renovatie. Ook moeten we rekening houden met hogere kosten door fors gestegen bouwkosten (corona, oorlog Oekraïne). Ook de bekostiging voor de tijdelijke huisvesting gedurende de renovatiewerkzaamheden van het Sint Michael College (fase 3) wordt momenteel in de Raad gebracht. Het gaat hier om de zorgplicht voor tijdelijke huisvesting.